Wstęp
Seler naciowy (Apium graveolens var. dulce) oraz seler korzeniowy (Apium graveolens var. rapaceum) są dwoma odmianami tej samej rośliny. Choć różnią się one zarówno wyglądem, jak i zastosowaniem, to jednak obie odmiany mają wiele wspólnych cech oraz podobne wymagania dotyczące uprawy. W tym artykule dowiesz się, jak uprawiać seler naciowy i korzeniowy, by uzyskać obfite plony.
1. Wybór nasion
Zanim zaczniesz uprawiać seler, zwróć uwagę na jakość nasion. Należy wybierać nasiona tylko sprawdzonych odmian, które zapewnią dobrą zdrowotność roślin i obfite plony. Niektóre z popularnych odmian selera naciowego to: 'Tango’, 'Golden Self Blanching’, 'Tall Utah’. W przypadku selera korzeniowego warto zwrócić uwagę na odmiany takie jak 'Prinz’, 'Diamant’ czy 'Mars’.
2. Warunki uprawy
2.1. Nawadnianie
Seler jest rośliną, która potrzebuje stałego dostępu do wody, zwłaszcza w okresie wzrostu. Niewystarczające nawadnianie może prowadzić do spadku jakości plonów, twardości korzeni lub przedwczesnego żółknięcia naci. W związku z tym, warto uprawiać selera na glebie o dużej pojemności wodnej, takiej jak glina, ciężka glina lub próchnicze torfowe gleby.
Utrzymywanie wilgotności gleby jest kluczowe, szczególnie w okresach suszy. Należy jednak unikać przesuszania gleby, gdyż może to prowadzić do pęknięcia korzeni. Podlewanie powinno być regularne i obfite, najlepiej rano lub późnym popołudniem, aby uniknąć parowania wody.
2.2. Nawożenie
Seler ma stosunkowo duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe, zwłaszcza azot, potas i fosfor. Przed posadzeniem selerów warto zastosować nawóz organiczny, taki jak kompost lub obornik, aby wzbogacić glebę w składniki odżywcze i poprawić jej strukturę. W trakcie wegetacji warto stosować nawozy mineralne, szczególnie azotowe, które przyczyniają się do wzrostu naci.
W przypadku selera korzeniowego, warto zastosować również nawozy potasowe, gdyż potas wpływa na plonowanie i jakość korzeni. Warto również uzupełniać niedobory wapnia, stosując wapno magnezowe.
2.3. Ochrona przed szkodnikami i chorobami
Seler jest podatny na różne szkodniki i choroby, które mogą wpłynąć na plonowanie i jakość warzyw. Należy dbać o zdrową uprawę, stosując odpowiednie środki ochrony roślin.
Najczęstszymi szkodnikami selera są mszyce, larwy zimówek, ślimaki i nornice. W przypadku chorób warto uważać na mączniaka, zarazę, szarość pleśniową oraz zgniliznę korzeni. Wybór odpowiednich odmian o większej odporności na choroby oraz stosowanie środków ochrony roślin może pomóc uniknąć problemów z uprawą.
3. Sadzenie i pielęgnacja
3.1. Rozsadnik
Seler, zarówno naciowy, jak i korzeniowy, zazwyczaj uprawia się z rozsady, gdyż jest to sposób, który zapewnia lepsze plonowanie. Rozsadę można przygotować samodzielnie lub kupić gotową. W przypadku samodzielnej uprawy rozsady, nasiona wysiewa się na początku lutego do marca, do skrzynek z ziemią lub torfowymi doniczkami. Nasiona należy wysiewać na głębokość około 0,5 cm, przy czym ważne jest utrzymanie temperatury około 18-20°C dla wschodów.
Po 3-4 tygodniach, gdy rośliny osiągną wysokość około 5 cm, można je przesadzić do większych doniczek lub sadzonek. Należy utrzymywać stałą temperaturę (15-18°C) i wilgotność podłoża. W okresie kwietnia-maja, gdy minie zagrożenie przymrozków, można rozpocząć przygotowania do wysadzenia rozsady na grządki.
3.2. Wysadzenie roślin na grządki
W przypadku selera naciowego, rozsadę sadzi się na grządkach o rozstawie 30-40 cm między roślinami oraz 50-70 cm między rzędami. Dla selera korzeniowego, zalecany rozstaw między roślinami to 30-40 cm, a między rzędami około 70 cm.
Przed sadzeniem roślin, warto przygotować glebę przez jej spulchnienie oraz dodanie kompostu lub obornika. Sadzonki należy sadzić na tej samej głębokości, na jakiej rosły w rozsadniku. Po posadzeniu selerów, glebę należy odpowiednio ugnieść i podlać.
3.3. Pielęgnacja roślin
Pielęgnacja selera naciowego i korzeniowego polega głównie na utrzymaniu odpowiedniej wilgotności gleby, zwalczaniu chwastów oraz zapewnieniu właściwego nawożenia.
Chwasty należy usuwać regularnie, aby nie konkurencji z selerem o wodę i składniki odżywcze. W przypadku selera naciowego, ważnym zabiegiem jest również białczenie, czyli osłanianie naci przed światłem słonecznym, aby uzyskać jasne i soczyste łodygi. Białczenie można przeprowadzić na kilka sposobów, np. przywiązując liście do góry, owijając je folią lub papierem, lub kopiąc glebę wokół naci.
W przypadku selera korzeniowego, ważne jest, aby nie zakopywać korzeni w glebie, gdyż może to utrudnić wzrost. Warto również sprawdzać rośliny pod kątem szkodników i chorób, by szybko reagować na ewentualne problemy.
4. Zbiór i przechowywanie
Zbiór selera naciowego przeprowadza się, gdy łodygi osiągną odpowiednią wielkość i są jędrne. Zwykle następuje to około 3-4 miesięcy po posadzeniu rozsady. W przypadku selera korzeniowego, zbiór rozpoczyna się od końca września do października, gdy korzenie osiągną odpowiednią wielkość. Przy zbiorze należy uważać, aby nie uszkodzić korzeni lub łodyg.
Po zebraniu plonów, seler naciowy można przechowywać w chłodnym, wilgotnym miejscu, np. w piwnicy, przez około 3-4 tygodnie. Seler korzeniowy przechowuje się znacznie dłużej, nawet do kilku miesięcy, pod warunkiem odpowiednich warunków – chłodnych (0-4°C) i wilgotnych (90-95% wilgotności względnej). Korzenie można układać w poziomych warstwach na paletach, oddzielając je od siebie wilgotnym piaskiem lub torfem.
Warto również pamiętać, że seler można mrozić, suszyć lub konserwować, co pozwala na jego dłuższe przechowywanie i wykorzystanie w kuchni przez cały rok.
5. Podsumowanie
Uprawa selera naciowego i korzeniowego nie należy do najłatwiejszych, ale stosując się do wyżej wymienionych zasad i wskazówek można uzyskać obfite i zdrowe plony. Kluczowe dla sukcesu są odpowiednie warunki glebowe, regularne nawadnianie, właściwe nawożenie oraz dbałość o zdrowie roślin. Pamiętaj także o wyborze odpowiednich odmian oraz dbałości o pielęgnację i przechowywanie plonów. Dzięki temu będziesz mógł cieszyć się smacznym i wartościowym warzywem z własnej uprawy.
