1. Wstęp
Żurawki (Heuchera) to niezwykle dekoracyjne byliny, które zyskały ogromną popularność wśród ogrodników i miłośników roślin. Są cenione przede wszystkim za swoje atrakcyjne, barwne liście oraz za łatwość uprawy. W niniejszym artykule przybliżymy historię i pochodzenie żurawek, omówimy ich różnorodność, wymagania uprawowe, sposób rozmnażania, zastosowanie w ogrodzie oraz ewentualne problemy związane z chorobami i szkodnikami.
2. Historia i pochodzenie
Żurawki należą do rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae) i pochodzą z Ameryki Północnej, gdzie można je spotkać na terenach górskich, w lasach oraz na skalistych zboczach. Nazwa Heuchera została nadana na cześć niemieckiego botanika Johanna Heinricha von Heuchera (1677-1747). W XIX wieku żurawki trafiły do Europy, gdzie zaczęto je uprawiać jako rośliny ozdobne. Dzięki programom hodowlanym i krzyżowaniu, żurawki zyskały nowe, atrakcyjne cechy, takie jak różnorodne kolory liści, efektowne kwiatostany i większą mrozoodporność.
3. Odmiany żurawek
Wśród żurawek można wyróżnić około 50 gatunków oraz wiele odmian o różnorodnych cechach. Najpopularniejsze odmiany to:
- Heuchera 'Palace Purple’ – jedna z najbardziej znanych odmian, o ciemnopurpurowych liściach z zielonymi żyłkami.
- Heuchera 'Marmalade’ – charakteryzuje się liściami o ciepłym, miedzianym kolorze z czerwonymi żyłkami. 3. Heuchera 'Caramel’ – posiada piękne liście w odcieniach karmelu i złota, które zmieniają się wraz z porami roku.
- Heuchera 'Obsidian’ – ta odmiana wyróżnia się intensywnie czarnymi liśćmi z subtelnymi purpurowymi refleksami.
- Heuchera 'Green Spice’ – charakteryzuje się zielonymi liśćmi z ciemnoczerwonymi żyłkami i srebrzystymi akcentami.
- Heuchera 'Silver Scrolls’ – posiada srebrzysto-zielone liście z purpurowymi żyłkami i subtelnym połyskiem.
4. Wymagania glebowe i uprawa
Żurawki są roślinami łatwymi w uprawie, jednak aby osiągnęły pełnię swojego piękna, warto zapewnić im odpowiednie warunki.
Gleba
Najlepiej rosną w przepuszczalnej, próchnicznej i lekko wilgotnej glebie. Optymalne pH dla żurawek to 6,0-6,5. W przypadku gleb ciężkich warto dodać do nich piasek oraz torf, aby poprawić ich strukturę.
Stanowisko
Żurawki preferują stanowiska półcieniste lub lekko nasłonecznione. W pełnym słońcu liście mogą stracić swoje wyraziste kolory i ulec przypaleniu. W cieniu natomiast rośliny mogą rosnąć słabiej i nieco rozłożyście.
Nawadnianie
Podczas suszy żurawki wymagają regularnego podlewania. Warto unikać nadmiernego przesuszenia gleby, gdyż może to prowadzić do większej podatności na choroby i szkodniki.
Nawożenie
Żurawki nie mają dużych wymagań pokarmowych, jednak warto je nawozić wiosną i latem, co 4-6 tygodni, stosując nawozy wieloskładnikowe o przedłużonym działaniu.
5. Rozmnażanie żurawek
Żurawki można rozmnażać na dwa sposoby: przez podział bądź z nasion.
Podział
Podział jest najprostszą metodą rozmnażania żurawek. Wiosną, gdy roślina wypuszcza nowe pędy, można ją delikatnie wykopać, a następnie rozdzielić na kilka mniejszych części, z których każda powinna mieć zdrowe korzenie i pędy. Następnie rośliny sadzi się na stałe miejsce w ogrodzie lub donicach.
Nasiona
Rozmnażanie z nasion jest bardziej pracochłonne, ale pozwala na uzyskanie większej liczby roślin. Należy zebrać dojrzałe nasiona, które po wysuszeniu można wysiać do skrzynek z wilgotną mieszanką torfu i piasku. Skrzynki z nasionami warto umieścić w chłodnym miejscu (5-10°C) na około 6-8 tygodni, aby nasiona przeszły proces stratyfikacji. Po tym czasie należy je przenieść do cieplejszego pomieszczenia (15-20°C). Kiełkowanie nasion może trwać od 2 tygodni do kilku miesięcy. Po pojawieniu się pierwszych liści można je pikować do większych pojemników, a następnie posadzić w ogrodzie.
6. Zastosowanie w ogrodzie i kompozycje
Żurawki są niezwykle uniwersalne i doskonale nadają się do różnorodnych kompozycji ogrodowych. Oto kilka pomysłów na zastosowanie żurawek:
- Rabaty bylinowe – żurawki świetnie komponują się z innymi bylinami, takimi jak hosty, funkje, tiarele czy astilbe. Urok żurawek polega na tym, że przez cały sezon ozdabiają rabatę swoimi kolorowymi liśćmi.
- Ogrody skalne – żurawki mogą być pięknym dodatkiem do ogrodów skalnych, zwłaszcza gdy rosną w sąsiedztwie skalistych ścieżek czy murków.
- Pojemniki i donice – dzięki swoim atrakcyjnym liściom żurawki doskonale prezentują się w pojemnikach na tarasach czy balkonach. Warto zestawiać je z innymi roślinami o kontrastowych kształtach i kolorach liści.
- Żywopłoty i bordery – żurawki posadzone wzdłuż ścieżek ogrodowych mogą stanowić kolorowe obramowanie, które wprowadzi żywioł dekoracyjności do ogrodu.
7. Choroby i szkodniki
Żurawki są generalnie odporne na choroby i szkodniki, jednak w niekorzystnych warunkach mogą być atakowane przez:
- Mączniaka prawdziwego – objawia się białymi plamami na liściach, które z czasem żółkną i opadają. Aby zapobiec rozwojowi choroby, warto dbać o odpowiednie nawadnianie i przepuszczalność gleby.
- Rdzę – objawia się żółtymi plamami na górnej stronie liści i pomarańczowymi zarodnikami na spodniej stronie. W przypadku wystąpienia rdzy należy usuwać i niszczyć chore liście, a także stosować fungicydy.
- Zgnilizna korzeni – może wystąpić w wyniku zbyt intensywnego nawadniania lub zastoju wody w glebie. Aby zapobiec tej chorobie, należy dbać o przepuszczalność gleby i unikać przelania.
- Ślimaki i ślimaczyce – te szkodniki mogą uszkadzać liście żurawek, żerując na nich. Aby zapobiec ich atakom, można stosować preparaty przeciwślimakowe lub ręcznie je zbierać.
- Mszyce – mogą pojawiać się na liściach i pędach żurawek, osłabiając rośliny. W przypadku ich wystąpienia, warto stosować insektycydy lub opryski na bazie mydła potasowego.
8. Ciekawostki
- Żurawki są roślinami miododajnymi, co oznacza, że przyciągają pszczoły i inne owady zapylające, dzięki czemu wspierają bioróżnorodność w ogrodzie.
- W tradycyjnej medycynie indiańskiej liście żurawek stosowano jako lekarstwo na bóle brzucha, gorączkę i wrzody.
- W Ameryce Północnej, skąd pochodzą żurawki, występują również gatunki o jadalnych korzeniach, takie jak Heuchera americana.
9. Podsumowanie
Żurawki to dekoracyjne byliny, które swoim urokiem potrafią zachwycić każdego ogrodnika. Dzięki różnorodności odmian i kolorów liści są doskonałym dodatkiem do wielu kompozycji ogrodowych. Łatwość uprawy, zdolność do przystosowania się do różnych warunków oraz odporność na większość chorób i szkodników sprawiają, że żurawki są idealne dla zarówno początkujących, jak i doświadczonych ogrodników.
